تعیین بهترین شاخص های گزینشی برای تسهیل عمل انتخاب در برنج

به منظور تعیین بهترین شاخص­های گزینش برای تسهیل عمل انتخاب در برنج و انتخاب برترین خانواده­های 3f  از بین 260 خانواده حاصل از تلاقی بین طارم محلی × خزر با استفاده از شاخص­های گزینش چندگانه پایه و بهینه، آزمایشی در سال زراعی 1387 در مزرعه تحقیقاتی مجتمع آموزش عالی گنبد کاووس به اجرا در آمد. بدین منظور 260 خانواده 3f  به همراه والدین و نسل 1fکشت شدند.جهت به دست آوردن برترین شاخص­های گزینش، بردارهای مختلفی از ارزش­های اقتصادی صفات در نظر گرفته شد که شامل اطلاعات ضرایب همبستگی فنوتیپی و ژنوتیپی، اثرات مستقیم ژنوتیپی در تجزیه علیت و وراثت­پذیری صفات بود. ضرایب همبستگی فنوتیپی بین عملکرد بوته با تعداد خوشه (**836/0)، ارتفاع بوته (**409/0)، طول خروج خوشه از غلاف (**476/0)، تعداد دانه پر (**698/0) و زیست توده (**958/0) مثبت و معنی­دار بود. نتایج تجزیه رگرسیون بین عملکرد دانه و سایر صفات مورد بررسی نشان داد که تعداد خوشه، تعداد دانه و زیست توده به ترتیب بیشترین میزان تغییرات عملکرد را توجیه نمودند. همچنین نتایج تجزیه علیت نیز اهمیت صفات تعداد خوشه، تعداد دانه پر و زیست توده را در تغییرات عملکرد نشان داد. بین شاخص­های گزینش مطرح شده، شاخص هشتم (حاصل از وراثت­پذیری صفات ردیف اول تجزیه علیت) و شاخص ششم (حاصل از اثرات مستقیم ژنتیکی صفات ردیف اول در تجزیه علیت و ضرایب همبستگی ژنتیکی معنی­دار سایر صفات با عملکرد دانه در بوته) سودمندی نسبی خوبی را نشان دادند به ویژه برای شاخص پایه که سودمندی نسبی و پیشرفت برای عملکرد دانه بدست آمده از سایر شاخص­های محاسبه شده بیشتر بود. براساس نتایج حاصل از این تحقیق برترین خانواده­های جمعیت طارم محلی × خزر می­توانند با استفاده از شاخص­های گزینشی بهینه و پایه با بیشترین پیشرفت ژنتیکی انتخاب شوند.